توكلی مطرح كرد؛
ژانر تاریخ بیهقی مبتنی بر اطلاعات تاریخی نیست
جاویدانی: به گزارش جاویدانی، زهیر توکلی اظهار داشت: کتاب تاریخ بیهقی، اطلاعات تاریخی به ما می دهد ولی ژانرش مبتنی بر اطلاعات تاریخی نیست.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، اولین جلسه از سلسله درس گفتارهای بیهقی خوانی چهارشنبه سوم مهر توسط دفتر تقدیر زبان فارسی حوزه هنری در سالن سلمان هراتی حوزه هنری اجرا شد.
زهیر توکلی پژوهشگر حوزه ادبیات در این نشست تاریخ بیهقی را در بین تاریخ های بازمانده از نظر نوع روایت و دقت در پرداخت به جزییات استثنا دانست و اظهار داشت: انگار مشاهده گری تمام وقایع را دارد از نزدیک می بیند و به همین خاطر، تاریخ بیهقی بیشتر به ژانر خاطره نزدیک است تا تاریخ.
وی اضافه کرد: تعدادی از صاحب نظران، این وجه خاطره گونه تاریخ بیهقی را مثبت ارزیابی می کنند اما برخی دیگر هم مخالف این قضیه اند برای اینکه این نگرش کتاب بیهقی را از ژانر تاریخ جدا می کند.
این پژوهشگر و منتقد ادبیات اظهار داشت: برخی از تاریخ ها مثل تاریخ بلعمی وجهی عمومی دارند و در مقایسه با تاریخ بیهقی متوجه می شویم که دراین قبیل تاریخ ها جزییات نگاری در کار نبوده است. بیهقی گفته که جزییات را یا خود حضور داشته و مشاهده کرده است و یا از کسانی گرفته که در جریان وقایع حضور داشته اند.
وی افزود: این کتاب اطلاعات تاریخی به ما می دهد ولی ژانرش مبتنی بر اطلاعات تاریخی نیست. بیهقی در این کتاب به ماجراها و وقایع حول و حوش پادشاهان زمان بیهقی و خاندان غزنوی پرداخته و به این جهت در جاهایی وجه خاله زنکی پیدا می کند.
توکلی به ابهامات مطرح شده در اعتبار نسخ تاریخ بیهقی پرداخت و اظهار داشت: نکته قابل توجه دراین خصوص این است که فاصله تاریخ تألیف قدیمی ترین نسخه ها از تاریخ بیهقی با تاریخ تألیف خود تاریخ بیهقی حدود چهارصد سال است؛ تازه اگر بپذیریم که عموم این نسخه ها متعلق به قرن ۱۰ به بعد است. این منتقدادبی درادامه اظهار داشت: نکته ابهام آمیز دیگر دراین خصوص این است که تمام نسخه ها درهند هستند.
وی عدم اهتمام سامانیان به کتاب های تألیفی پیش از حکومت خودرا دلیل عمده نرسیدن این کتاب ها به دست ما عنوان نمود و اظهار داشت: به همین دلیل، بسیاری از آثار «رودکی» هم به دست ما نرسیده و از آنها نگهداری نشده است.
توکلی، که دراین سلسله نشست ها با اتکا به نسخه‌ی علی اکبر فیاض از تاریخ بیهقی به شرح و بسط زبان ابوالفضل بیهقی در تاریخ بیهقی خواهد پرداخت، تصحیح دکتر فیاض را بهتر از بقیه تلاش هایی دانست که در این زمینه شده و اظهار داشت: دکتر فیاض در مقاله ای به معرفی نسخه ها پرداخته و گفته که نسخه ها چنان مغشوش و مغلوط اند که در بسیاری موارد نمی توان هیچ کدام از نسخ را بر دیگری ترجیح داد.
وی در ادامه به تردیدها در باره اعتباراین کتاب پرداخت و اظهار داشت: ابوالحسن بیهقی معروف به ابن فندق گفته که نسخه اصلی این کتاب حدود ۳۰ جلد بوده ولی او هم این را فقط از دیگران شنیده و این هم یکی دیگر از ابهامات درباب این کتاب است.
این شاعر اضافه کرد: نکته مبهم دیگری که دکتر فیاض در مقاله اش با عنوان «یادنامه بیهقی» به آن اشاره کرده این است که چرا پژوهشگران از تاریخ بیهقی نقل قول نکرده اند و می گوید تاریخ هایی هم که بیهقی درکتابش آورده درست نیستند. پس تردیدها در باره اعتبار این کتاب خیلی جدی است اما بیهقی بطور قطع بوده و کتابی هم داشته است اما در باره این کتابی که به عنوان تاریخ بیهقی به دست ما رسیده تردیدهایی وجود دارد و احتمال دارد که کاتبی این کتاب را بازنویسی کرده باشد.
وی به وجه ادبی تاریخ بیهقی پرداخت و اظهار داشت: با وجود ابهاماتی که عنوان شد، بی شک تاریخ بیهقی، چه درمیان آثار قبل ازآن و چه پس از آن، شاهکار نثر فارسی است.
این پژوهشگر ادبی درادامه با اشاره به این که زبان اثر به انتخاب نویسنده اثر بستگی دارد نه تاریخ تألیف آن اظهار داشت: ناصر خسرو در قرن پنجم زیسته اما به سبک ساده دوران سامانیان نوشته است. یا احمد شاملو که معاصر است به شیوه بیهقی نوشته و یکی دیگر از منابعش هم سیره النبی بهاءالدین کازرونی بوده که درقرن هشتم زیسته و اثرش دارای نثر آهنگینی است.
وی افزود: نثر بیهقی نه نثر ساده دوران سامانیان است، نه نثر مسجع خواجه عبدالله انصاری و نه نثر مصنوع و متکلف. نثر بیهقی در عین حال که دارای پیام است به شدت هم ادبی و زیبا است.
توکلی در آخر این جلسه با اشاره به این که شاعر و نویسنده صاحب سبک نمط عالی و خاص خودش را در نگارش اثرش دارد، اظهار داشت: عدول شاعر و نویسنده صاحب سبک از دستور زبان معمول جای ایراد نیست گو اینکه شاعران و نویسندگان بزرگ و صاحب سبک ما چون سعدی و حافظ هم بارها هنجارشکنی زبانی کرده اند و بدین سبب نتیجه می گیریم که شرط بلاغت فصاحت نیست.
منبع: javidani.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب