چاپ کتابی در رابطه با ظهور جامعه لذت در آمریکا

به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، کتاب «پایان ناخرسندی؟ ژاک لکان و ظهور جامعه لذت» نوشته تاد مک گوان به تازگی با ترجمه امیرعلی علیمحمدی و نازنین شهبازی توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده است. نسخه اصلی این کتاب سال ۲۰۰۴ توسط انتشارات دانشگاه نیویورک انتشار یافته است.
تاد مک گوان نویسنده آمریکایی کتاب پیش رو متولد ۱۹۶۷ است و می گوید خصوصیت بارز جامعه معاصر آمریکا، ارزشی است که برای لذت قائل است. او می گوید وضعیت ما آمریکایی ها همان است که میشائیل ولف، اقتصاد سرگرمی نامیده و در واقع وضعیتی است که آمریکایی ها در آن به قول نیل پستمن، خطر سرگرم کردن خود تا سرحد مرگ را به جان می خرند. تاد مک گوان می گوید به نظر می رسد این فوران لذت نشان دهنده تغییری چشمگیر نسبت به همین چهل سال قبل و گویی آمریکایی ها وارد عصر جدیدی از روابط اجتماعی شده اند.
مک گوان می گوید وقتی کتاب «پایان ناخرسندی» برای اولین بار در سال ۲۰۰۴ منتشر شد، اغلب چهره های جناح راست آن زمان آمریکا، خواستار بازگشت به بازداری، احترام احیاشده به اقتدار و حکمرانی بر لذت افسارگسیخته بودند. اما امروز وضعیت سیاسی کاملا تغییر کرده و آن هایی که در جناح چپ هستند، دنبال وضع حد و حدود در مقابل خشونت روانی و فیزیکی ای هستند که به واسطه سیاست مرتجع افسارگسیخته شده است. در روزگار حالا، چپ ها لذت را به مثابه مشکلی در نظر می گیرند که باید رفع گردد چون به نظر ماهیتی ارتجاعی دارد. مک گوان اعتقاد دارد شرایط طوری است که گویا چپ های آمریکا، بیشتر طرف بازداری را گرفته اند تا طرف لذت را.
این پروفسور زبان انگلیسی دانشگاه ورمونت، اعتقاد دارد هرچند مارکسیسم بیشترین روشنگری را در زمینه روی گردانی از جامعه سنتی و اقبال به مدرنیته داشته، درک ماهیت گذار از جامعه بازداری به جامعه لذت، نیازمند بینش روان کاوی است. نکته مهمی هم که باید در ارتباط با جامعه لذت بازشناخت، این است که جستجوی لذت همواره در آن نافرجام بوده است. بدین سان جامعه نه تنها لذتی را که وعده داده فراهم نکرده بلکه آن را بیشتر از پیش دسترس ناپذیر کرده است. آنچه جامعه لذت آشکار می کند، امکان ناپذیری هر گونه تجربه مستقیم لذت است. یعنی اگر تلاش نماییم لذت را مستقیماً تجربه نماییم، ناگزیر آن را از دست می دهیم.
مک گوان روی فلسفه هگل، روان کاوی و اگزیستانسیالیسم کار کرده و مبحث پژوهش هایش را می توان در این حوزه ها خلاصه کرد. او در ارتباط با اشتراکات این سه حوزه با سینما هم کار کرده است.
متن کتاب پس از مقدمه که «روانکاوی پس از مارکس» عنوان دارد، ۹ فصل و یک بخش «نتیجه گیری: از لذت خیالی به همتای واقع آن» دارد که به ترتیب عبارت اند از: «از بازداری به لذت»، «افول اقتدار پدرانه»، «در آغوش گرفتن ایماژ»، «فاصله های در حال کاهش»، «تفسیر تحت فشار»، «جذابیت بدبینی»، «سیاست بی اعتنایی»، «یک جهان عمومی گمشده» و «فوران رفتار غیرمدنی، پرخاشگری و خشونت».
مولف کتاب پیش رو، در فصل نخست بین جامعه بازداری و جامعه لذت تمایز قائل می شود و در ادامه، شاخصه های مختلف جامعه لذت و نتایج روی گردانی از جامعه بازداری و روی آوری به جامعه لذت فرمایشی را کندوکاو می کند. بدین سان مک گوان با تکیه بر آرای لکان و ژیژک در حوزه آثار ادبی و سینمایی، به کاوش شاخصه هایی می پردازد که در دگرگونی نظم اجتماعی مؤثرند.
در قسمتی از این کتاب می خوانیم:
و همگی ما با کلاه های مسخره نوک تیز و بشقاب های کاغذی و سوت سوتک ها و بادکنک های در حال ترکیدن دور میز نشسته بودیم، تظاهرکنان که در هذیانی شادمانه ایم. در واقع جشن تولد مضحکی در ارتباط با کودکان بود که مادرانشان ترتیب داده بودند، مادرانی که همان حوالی می گشتند و همچنان که زیر لب مشغول تمجید زیبایی های جشن تولد، مدل لباس پوشیدن هر بچه و این قبیل چیزها بودند، لیوان های کاغذی یک بار مصرف و لیوان های شیر پخش می کردند؛ مادرانی که ما را در رقابت جویانه ترین بازی ها به جان همدیگر می انداختند، جوری که یا از فرط حقارت گریه می کردیم یا چنان به همدیگر مشت می زدیم که دردمان بیاید.
کودک، در جشن تولد، نقشی ایفا می کند که والدین تعیین کرده اند و این نقش را برای نگاه والدین بازی می کند. این نگاه، که ادگار درک کاملی از آن دارد، همان نگاهی است که تحقیر می کند. این نگاه فقدان دانش را در کودکان می بیند و از آن لذت می برد. از همین روست که ادگار در صورتی که حواله ای دور خود پیچیده حاضر نمی شود لباس شنای خود را در ساحل عوض کند. او می داند که این کار عادی او سبب استهزای کودکان می شود: «من زیر بار نرفتم. باقی بچه ها را دیدم که همین شکلی لباس عوض می کردند و از احساس شرم آنان وقتی متوجه نگاه من شدند آگاه بودم.» این است احساس حقارت ناشی از قرار گرفتن در معرض نگاهی خیره که با تحقیر کردن سرگرم می شود.
این کتاب با ۴۰۷ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۲۵۰ هزار تومان انتشار یافته است.