علامه ای از دیار آذربایجان كه تاریخ تفسیر قرآن را تغییر داد
آذربایجان شرقی علامه طباطبایی شخصیتی كم نظیر در جهان اسلام، مفسری بزرگ، فیلسوفی سترگ، عارفی وارسته و فقیهی عالی مقام و صاحب آثاری وزین و ماندگار برای جهان اسلام است، تنها یكی از آثار و بركات وجودی علامه طباطبایی، كتاب تفسیری «المیزان» است كه تاریخ تفسیر قرآن كریم را به دو قسمِ قبل و پس از خود تقسیم كرده است.
علامه سید محمدحسین طباطبایی در اسفند سال 1281 هجری شمسی در تبریز چشم به دنیا گشود، در دوران کودکی پدر و مادرش را از دست داد، پس از فوت والدین، برادرش مرحوم آقا سید محمدحسن الهی از ایشان مراقبت می کرد، شخصیت برادر ایشان هم به قدری بزرگ بود که پس از رحلت او مرحوم علامه طباطبایی که بسیار ناراحت و اندوهگین بود، به اطرفیان و شاگردانشان گفت"جهان اسلام عالم بزرگی را از دست داد"، همینطور مرحوم علامه طباطبایی زندگی و عمر خویش را مدیون برادرش می دانست.
نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی در مورد شخصیت این عالم فرزانه با اشاره به اینکه علامه طباطبایی، مفسری بزرگ، فیلسوفی سترگ، عارفی وارسته و فقیهی عالی مقام و صاحب آثاری وزین و ماندگار برای جهان اسلام، بلکه جهان بشریت هستند، اظهار نمود: همچون راه های رسیدن به معارف غنی اسلام در عصر غیبت و رفع خلاها، مطالعه و شناخت آثار و اندیشه های علمی بزرگان دین و علمای ربانی است.
حجت الاسلام سیدمحمدعلی آل هاشم با بیان اینکه رویکرد عقلانی و تفکر و تأمل در مسائل مختلف، از شاخصه های بارز علامه طباطبایی است، اضافه کرد: علامه، با همراه کردن عرفان نظری و عملی، طعم خوش حقایق عرفانی را چشیده بود.
وی اظهار نمود: عظمت علمی علامه، دارای ابعاد مختلف شناخته شده و گاه ناشناخته، حتی در مجامع علمی است.
وی با تکیه بر این که عظمت علمی علامه در مباحث تفسیری و فلسفی سبب شده تا تبحر ایشان در سایر علوم تحت الشعاع واقع شود، اظهار داشت: علامه، سالیان خیلی از عمر خود را صرف فراگیری فقه و اصول کرد و در طول زندگی پربرکت خود، همواره پاسخگوی پرسش جوانان بود.
حجت الاسلام والمسلمین آل هاشم ضمن اشاره به این که بینش علامه و شناخت مقتضیات زمان و مکان را می شود در آثار ایشان دید، افزود: یکی از نوآوری های مهم علامه طباطبایی در فلسفه، نظریه ادراکات اعتباریه بوده و این نظریه در بعد معرفت شناسی، می تواند بر خیلی از مسائل در علوم مختلف تاثیری عمیق بگذارد.
وی در مورد نظریه ادراکات اعتباریه علامه طباطبایی، بیان نمود: این نظریه را از حیث تاثیرگذاری بر مسائل مختلف با نظریه حرکت جوهری ملاصدرا مقایسه می کنند.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی آذربایجالن شرقی هم در گفتگو با ایسنا افزود: علامه طباطبایی به مدت 6 سال در مکتب، درس قرآن و صرف و نحو یاد گرفتند اما از آموختن علم اشباع نشده و در سال 1297 وارد حوزه ی علمیه شدند. اما مبحث جالبی از علامه نقل شده است که ایشان گفته اند در اوایل کسب علم در حوزه علمیه علاقه ی خاصی به کسب علم نداشته و حتی قصد ترک حوزه را هم کرده بودند اما با عنایتی که از جانب خداوند به ایشان شد( و هیچگاه نگفتند که این عنایت چه بود)، تصمیم گرفتند که واقعا به کسب علم بپردازند و 17 سال در حوزه علمیه کسب علم کردند، ایشان همواره تاکید می کردند در این سال ها هیچگاه چشم شان سرگرم زیبایی ها و زشتی های دنیا نبوده و از نشست و برخاست با کسانی که غیر اهل علم بودند، خودداری کردند.
حجت الاسلام رسول برگی به عزیمت علامه طباطبایی به شهر نجف هم اشاره نمود و اظهار داشت: علامه طباطبایی پس از کسب علم در حوزه طالبیه تبریز، به همراه برادر خود عازم نجف شده و 10 سال در این شهر ماندند و علوم مختلفی همچون ریاضی، فقه و اصول و فلسفه را نزد اساتید بزرگی همچون مرحومین سید ابوالقاسم موسوی خوانساری، سید محمدحسین نائینی، شیخ محمدحسین غروی اصفهانی مشهور به کمپانی و سیدحسین بادکوبه ای فرا گرفتند.
وی افزود: ایشان مباحث معارف الهی، اخلاق و فقه و حدیث را از مرحوم آقا سید علی قاضی طباطبایی یاد گرفتند که امام خمینی(ره) در وصف آقا سیدعلی قاضی گفتند «ایشان کوه استوار توحید و معرفت بود» و احساس من این است هر عنایتی که به علامه طباطبایی شده، به برکت ارتباط ایشان با مرحوم آقا سیدعلی قاضی طباطبایی بود.
این کارشناس مسائل مذهبی در مورد نحوه ی آشنایی علامه طباطبایی با آقا سیدعلی قاضی اظهار نمود: آیت الله سید احمد قاضی نقل می کند که مرحوم علامه طباطبایی وقتی که برای نخستین بار به نجف می روند و برای زیارت به حرم حضرت امیرالمؤمنین (ع) مشرف می شوند، از امیرالمؤمنین (ع) درخواست می کنند که فردی را به او معرفی نماید که او را از دریای علم و عرفان سیراب کند و زمانیکه به خانه بر می گردد، آقا سیدعلی قاضی در خانه علامه را زده و می گویند که من از سوی امیرالؤمنین(ع) آمده ام و هرهفته دو جلسه در کلاس من حاضر شوید و علامه طباطبایی می گوید هر چه که داشته ام و کسب کرده ام از جلسات حضور در محضر آقا سیدعلی قاضی بود.
وی ادامه می دهد: تاثیرپذیری علامه طباطبایی از سید علی آقا قاضی به اندازه ای بود که هر موقع نام آن مرحوم را می شنیدند حال و هوایشان تغییر می کرد و رنگ چهره شان سرخ می شد.
وی همینطور به جمله ای از سیدعلی آقا قاضی که همواره سرلوحه علامه طباطبایی بود اشاره نمود و افزود: وقتی که از علامه می پرسند که یک جمله ناب از آقاسید علی قاضی بگوید، به این جمله اشاره می کند که «اخلاصت را بیشتر کن؛ برای خداوند درس بخوان؛ برای خداوند زندگی کن و مراقب زبان خودت باش.»
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی در مورد جلسات تدریس علامه طبابایی در شهر قم هم اظهار نمود: علامه طباطبایی در سال 1325 عازم شهر قم شده و با اصرار آیت الله سید محمد حجت کوه کمره ای، آغاز به تدریس کرده و ابتدا به تدریس کتاب اسفار اربعه پرداختند اما متأسفانه در هنگام تدریس این کتاب عده ای در مقابل علامه ایستاده و اجازه ندادند که به تدریسش ادامه دهد و وقتی که تدریس آن کتاب متوقف گردید، کتاب شفاء ابن سینا را تدریس کردند.
وی افزود: بعدها با اصرار تعدادی از شاگردان و نزدیکان، شب های پنجشنبه و جمعه به تدریس کتاب اسفار اربعه پرداختند که ماحصل این کلاس ها رشد افرادی مانند شهیدان «مطهری»، «بهشتی»، «باهنر»، «مفتح» و حضرات آیات «خامنه ای»، «مکارم شیرازی»، «نوری همدانی»، «جوادی آملی»، «علامه حسن زاده آملی» و «مصباح یزدی» بود و اگر وسعت تدریس ایشان به اندازه حوزه علمیه بود غوغا به پا می کرد.
وی با معرفی دو کتاب در ارتباط با علامه طباطبایی متذکر شد: کتاب «مهرتابان» که توسط یکی دیگر از شاگردان علامه به نام «سید محمدحسین حسینی تهرانی» نوشته شده است و کتاب «ز مهر افروخته» نوشته ی آقا سیدعلی تهرانی که آیت الله فاطمی نیا در مقدمه این کتاب یادداشت نوشته است، دو کتابی است که می توان بعنوان یادنامه و بازخوانی خاطرات ناگفته علامه معرفی نمود.
حجت الاسلام برگی افزود: یکی دیگر از شاگردان برجسته ی علامه، مرحوم «سیدجلال الدین آشتیانی» بود که در سال 1384 فوت کرد و «امام موسی صدر» هم از شاگردان علامه بود و علامه ایشان را با احترام استاد زاده خطاب می کرد حتی در سال 1342 امام موسی صدر با پیشنهاد علامه طباطبایی به الازهر و واتیکان رفت و زمانی که امام موسی صدر در لبنان ناپدید شد، علامه همواره در برای سلامتی اش دعا می کرد.
وی در مورد تألیفات علامه طباطبایی هم اظهار داشت: تألیفات ایشان بسیار زیاد بود که می توان به کتابهای توحید، انسان، رساله وسائط، شیعه در اسلام، قرآن در اسلام، اسلام و انسان معاصر، حکومت در اسلام، سنن النبی اشاره نمود و دو کتاب تفسیر المیزان و اصول فلسفه و روش رئالیسم که از علامه طباطبایی به یادگار مانده است و همه ما را حیرت زده کرده است. بطوریکه برای تالیف کتاب 20 جلدی تفسیرالمیزان 20 سال وقت گذاشته است که روش تفسیر در این کتاب تفسیر قرآن به قرآن است یعنی از روی آیات قرآن آیات دیگر را تفسیر کرده است و شهید مطهری می گوید من در میان کتب تفسیر شیعه و سنی کتابی مانند تفسیر المیزان پیدا نکردم.
وی با اشاره به اینکه علامه طباطبایی در کنار فعالیتهای فقهی، عرفانی، اخلاقی و فلسفی طبع شعری فوق العاده ای هم داشتند، اظهار نمود: علامه طباطبایی همواره سفارش می کردند که دوست ندارند پس از مرگ شان بعنوان شاعر شناخته شوند و فعالیت هایشان در اخلاق و عرفان و فقه و اصول کمرنگ شود. چون که اشعار به قدری سنگین بود که از ترس این که عوام الناس ایشان را به شرک متهم نکنند، خیلی از اشعار را از بین بردند و اشعارشان به قدری زیبا و دلنشین بود که برخی از تصنیف خوان ها مانند شهرام ناظری و علیرضا افتخاری، از اشعارشان بهره برده اند.
این کارشناس مسائل مذهبی ضمن اشاره به اینکه علامه طباطبایی مورد ظلم جریان تفکیک و جریان تشیع لندنی قرار گرفته است، اظهار داشت: جریان تفکیک و تشیع لندنی همچنان به علامه طباطبایی جسارت می کنند و نمی خواهند چهره ی واقعی علامه به مردم معرفی شود بنابراین وظیفه ما بسیار سنگین است و باید علامه را بعنوان به دنیا و جهان اسلام معرفی نماییم و وظیفه ما آذری زبان ها بسیار سنگین تر است.
برگی خاطرنشان کرد: من به علت ارادتی که به حضرت امام (ره) و حریم انقلاب دارم با دو تن از روحانیون مخالف فلسفه و پیرو جریان تفکیک که قصد داشتند علامه را مورد هجمه قرار دهند و بعنوان فردی به غیر از جریان انقلاب معرفی کنند، بحث کردم و به آنها گفتم شما که ادعا می کنید علامه طباطبایی فردی ضدانقلاب است، چرا تمامی شاگردان علامه افرادی چون شهید مطهری، شهید بهشتی و یا رهبر معظم انقلاب و... هستند؟.
وی افزود: در همین جا لازم است پیام حضرت امام خمینی(ره) را بازخوانی نماییم که فرمودند« درگذشت علامه طباطبایی ضایعه بزرگی برای اسلام است و ما بسیار متأثر شدیم و این ضایعه را به ملت ایران و حوزه های علمیه تسلیت عرض می کنم» بنابراین رابطه امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی بسیار نزدیک و صمیمی بود و علامه طباطبایی هیچگاه ضدانقلاب نبود.
علامه طباطبایی در ۲۴ آبان ۱۳۶۰ در قم چشم از جهان فروبست.
منبع: جاویدانی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب