مشهورترین كتاب مردم شناس فقید آنارشیست به فارسی منتشر شد
تاریخ ۵هزار ساله بدهی
به گزارش جاویدانی تاریخ پنج هزار ساله بدهی اثر دیوید گریبر و ترجمه مصطفی آقایی منتشر گردید. گریبر در این كتاب ضمن تحلیل تاریخی مولفه بدهی، اثرات مخرب صندوق بین المللی پول بر كشورهای جهان سوم را بررسی می كند.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، انتشارات دهکده هوسم کتاب «تاریخ پنج هزار ساله ی بدهی» نوشته دیوید گریبر و ترجمه مصطفی آقایی را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۶۷۲ صفحه و بهای ۹۸ هزار تومان منتشر نمود.
دیوید گریبر، نویسنده و مردم شناس آنارشیست آمریکایی است که اخیرا یعنی روز دوم سپتامبر ۲۰۲۰ یا ۱۳ شهریور ۱۳۹۹ در بیمارسانی در ونیز دارفانی را وداع گفت. خبر درگذشت وی در متنی به ترجمه کامران برادران در ایران منتشر گردید و علت مرگ او هنوز مشخص نمی باشد. برادران نوشت که گریبر قبل از مرگ در دانشگاه اقتصاد لندن به تدریس اشتغال داشت و آخرین کتاب او با نام «آغاز همه چیز: تاریخی نوین از بشر» که با همکاری «دیوید ونگرو»، دیرینه شناس بریتانیایی، نوشته شده بناست در پاییز ۲۰۲۱ منتشر شود.
آرزو و هدف گریبر از کار انداختن و از میان بردن صندوق بین المللی پول (IMF) بود، چون که به زعم او این صندوق سبب بدهکار شدن کشورهای مختلف و نابودی اقتصاد آنها بود گریبر که از خانواده ای مبارز برخاسته بود، از چهره های اصلی جنبش اشغال وال استریت که از سپتامبر ۲۰۱۱ در نیویورک آغاز شد، به شمار می رفت. خواسته اشغال کنندگان وال استریت عمدتاً رفع نابرابری های اقتصادی، مبارزه با فرهنگ اقتصادی سرمایه داری و از بین بردن دسترسی و نفوذ دلالان شرکتی و غول های پولی در دولت آمریکا بود. پدر گریبر هم در جنگ داخلی اسپانیا همراه با مبارزان آنارشیست جنگیده بود. مادرش هم عضو اتحادیه بین المللی «کارگران بخش تولید لباس» بود که یکی از بزرگ ترین اتحادیه های کارگری در آمریکا به شمار می رفت. «کارگران بخش تولید لباس» از اولین اتحادیه هایی در این کشور بود که اعضای دائمی و تراز اول آن از میان زنان بودند.
ساختار تاریخ پنج هزار ساله بدهی
«تاریخ پنج هزار ساله ی بدهی» مشهورترین کتاب گریبر است که برای اولین بار به سال ۲۰۱۵ منتشر گردید. کتاب ۱۲ فصل دارد به ترتیب با این عناوین: «درباره تجربه سردرگمی اخلاقی»، «افسانه مبادله مستقیم»، «بدهی های کهن»، «ظلم و رستگاری»، «رساله ای مجمل در باب زمینه های اخلاقی روابط اقتصادی»، «بازی با سکس و مرگ»، «شرافت و تنزل مقام یا درباره بنیان های تمدن معاصر»، «اعتبار ضد شمش و چرخه های تاریخ»، «عصر محوری ۸۰۰ ق. م – ۶۰۰ م»، «اعصار میانه ۶۰۰ م – ۱۴۵۰ م»، «عصر امپراتوری های بزرگ سرمایه دار ۱۴۵۰ م – ۱۹۷۱ م» و «آغاز چیزی که هنوز نامشخص است، ۱۹۷۱ تاکنون».
گریبر در این کتاب به بررسی خشونت نهفته در پس روابط اجتماعی مبتنی بر پول پرداخته و خواهان از میان رفتن بدهی دولتی و مصرف کنندگان شده است. به باور گریبر در این کتاب گرایش به سرمایه داری دیرینه است و البته به مسائلی دامن زده که باقی جهان را به نابودی هم زمان تهدید می کند. او پرسشی را مطرح می کند که از مهم ترین دغدغه های آنارشیست ها از پیتر کروپتکین تابحال است: چگونه به سمت جامعه ای پیش برویم که مردم کمتر کار کرده و بیشتر زندگی کنند.
آیا می توان صندوق بین المللی پول را تخریب کرد؟
آرزو و هدف گریبر از کار انداختن و از میان بردن صندوق بین المللی پول (IMF) بود، چون که به زعم او این صندوق سبب بدهکار شدن کشورهای مختلف و نابودی اقتصاد آنها بود. به باور او صندوق بین المللی پول اساساً در مقام «شرخر» کل جهان عمل می کند و در جهان تراکنش های مالی عظیم، معادل کسانی است که با چماق جلوی منزل بدهکاران ظاهر می شوند. او و تنی چند دیگر برای نابودی صندوق بین المللی پول جنبش عدالت جهانی را بنیان گذاشته و مقابل سیاست های نئولیبرالی این صندوق و سازمان تجارت جهانی اعتراض کردند.
به باور گریبر صندوق بین المللی پول اساساً در مقام «شرخر» کل جهان عمل می کند گریبر در کتاب «تاریخ پنج هزار ساله ی بدهی» مثال جالبی از بدهکار کردن کشورهای جهان سوم را مطرح می کند. مثال او چنین است که حین بحران نفتی دهه ۱۹۷۰ کشورهای عضو اوپک چنان حجم عظیمی از ثروت های تازه کسب کرده شان را به بانکهای غربی سرازیر کردند که این بانک ها از یافتن راهی برای سرمایه گذاری این پول ها بازماندند. ازاین رو سیتی بانک و چیس منهتن آغاز به فرستادن نماینده به سراسر جهان کردند تا دیکتاتورها و سیاستمداران کشورهای جهان سوم را راضی به گرفتن وام کنند. در آن زمان این کار بانکداری انفجاری خوانده شد.
بانک های غربی ابتدا بهره های پایین برای وام های خود در نظر گرفتند، اما ناگهان به خاطر سیاست های پولی سختگیرانه ایالات متحده آمریکا، از آغاز دهه ۱۹۸۰ تا بیست درصد هم بهره های وام را بالا بردند و این کار در دهه های ۸۰ و ۹۰ به بحران بدهی کشورهای جهان سوم منجر گردید. در این وضعیت صندوق بین المللی پول وارد شد و کشورهای جهان سوم را مجاب کرد که برای دریافت تأمین مالی، ناچارند از کنترل قیمت کالاهای خوراکی اساسی یا حتی سیاست حفاظت از منابع استراتژیک خوراک دست بردارند و حتی از مراقبت های بهداشتی و آموزشی مجانی دست بردارند.
گریبر بحثی اساسی را مطرح می کند که چگونه برنامه های صندوق بین المللی پول منجر به فروپاشی اساسی ترین برنامه های حمایتی برای کسانی منجر گردید که در زمره فقیرترین و صدمه پذیرترین انسان های روی زمین قرار دارند. این سبب شد تا فقر در کشورهای جهان سوم گسترش یابد و سوءتغذیه و ناامیدی و خشونت فراگیر شده و منابع عمومی این کشورها غارت شود.
فاجعه ای که صندوق بین المللی پول در ماداگاسکار ایجاد کرد؟
گریبر دو سال در ماداگاسکار به تحقیق و پژوهش های مردم شناختی اشتغال داشت. وی در این کتاب نوشت که مدت کوتاهی قبل از رسیدنش به ماداگاسکار مالاریا شایع شده بود. این اپیدمی آن روزها بدخیمی خاصی داشت، چونکه سال ها پیش از آن مالاریا در کوهستان های ماداگاسکار ریشه کن شده بود، اما بعد از گذشت دو نسل، اغلب مردم ایمنی شان مقابل این بیماری را از دست داده بودند. مشکل این بود که تداوم برنامه پاکسازی پشه ها از سوی حکومت مستلزم منابع پولی بود، چونکه لزوم داشت با آزمایش های دوره ای بررسی نمایند که آیا این پشه در حال زاد و ولد است یا خیر؟ و در صورت کشف افزایش جمعیت پشه، لازم است سازوکارهای سمپاشی دست به کار شوند.
گریبر بحثی اساسی را مطرح می کند که چگونه برنامه های صندوق بین المللی پول منجر به فروپاشی اساسی ترین برنامه های حمایتی برای کسانی منجر گردید که در زمره فقیرترین و صدمه پذیرترین انسان های روی زمین قرار دارند اما به علت برنامه های ریاضتی تحمیل شده از سوی صندوق بین المللی پول، حکومت ماداگاسکار مجبور شد برنامه نظارتی درباره آزمایش ها را لغو تعطیل کند. بنابراین هم ده ها هزار نفر کشته شدند و این به خاطر وام های غیر مسئولانه ای بود که بانکهای غربی به حکومت ماداگاسکار داده بودند و این حکومت از پرداخت بهره های کلان این وام ها بازمانده بود.
سواستفاده از گزاره اخلاقیِ «بدهی خویش را پرداخت کنید»
معمولاً نظام نئولیبرالیسم جهانی برای توجیه اعمال صندوق بین المللی پول از یک گزاره غیراقتصادی و در واقع یک گزاره اخلاقی استفاده می کند: «بدهکاران باید بدهی خویش را بپردازند.» اما مسئله مهم این است که این میان مشخص نیست که اصولاً «بدهی» چیست؟ و چگونه باید به بدهی اندیشید؟ به باور گریبر با درس گرفتن از تاریخ می توانیم متوجه شویم که برای اخلاقی نشان دادن و توجیه کردن روابطی که بر خشونت مبتنی هستند، سیاست بین المللی صورت بندی تازه ای از آن با زبان بدهی، عرضه کرده است.
گریبر شرح داده که در این دوره و زمانه تهاجم نظامی جنایتی ضد بشریت قلمداد می شود و مهاجم ناچار به پرداخت غرامت است، اما بدهی کشورهای جهان سوم هنوز هم که هنوز است به کشورهای سرمایه داری ادامه دارد. عجیب این است که تمامی این کشورها پیش تر مورد حمله و اشغال کشورهای اروپایی قرار گرفته بودند. ماداگاسکار هم سال ۱۸۹۵ مورد حمله و تجاوز فرانسه قرار گرفت و و با این تجاوز حکومت ماداگاسکار منحل و این کشور مستعمره فرانسه شد.
فرانسوی ها بعد از به قول خودشان ایجاد صلح در این کشور مالیات سنگین را به اهالی ماداگاسکار تحمیل کردند تا آنها هزینه تجاوز به خودشان را خودشان بدهند و همینطور هزینه های تأمین توسعه های عمرانی را آنگونه که فرانسوی های می خواستند، تأمین کنند و هیچکس هم از اهالی ماداگاسکار نپرسید که آیا موافق با این توسعه هایی که فرانسوی ها قصد دارند انجام دهند، هستند یا خیر؟ البته این میان اعتراضاتی شد که به شدت توسط نیروهای فرانسوی مورد سرکوبی قرار گرفت و این سبب بدهکار شدن کشور ماداگاسکار بود.
نظام نئولیبرالیسم جهانی با سواستفاده از گزاره اخلاقی «هر کس باید بدهی خویش را پرداخت کند» ملت ها را همچنان بدهکار نگه می دارد. هرچند که خیلی از کشورهای فقیر سه یا چهار برابر پولی را که وام گرفته اند، پس داده اند، اما معجزه نرخ بهره مرکب سبب شده همچنان بدهکار باشند.
به باور گریبر این کشورها ناچارند که از سیاست اقتصادی بازار آزاد راست کیشانه ای تبعیت کنند که در واشنگتن یا زوریخ طراحی شده و شهروندان این کشورها هیچگاه آنها را نپذیرفته اند و حکومت آنها هم مورد تاییدشان نبوده است. اصل این است که «بدهی» حالا بدل به واژه مقدس فاتحان شده است. این میان اما بدهی هایی که خود آمریکا از دهه ۷۰ به بعد بالا آورد، شرایط بسیار پیچیده شد.
به طور کل کتاب «تاریخ پنج هزار ساله ی بدهی» را باید خواند. هم مردم عادی و هم سیاستمداران. این کتاب چشم انداز خوبی برای ترسیم اقتصاد سیاسی می دهد.
منبع: javidani.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب