كتاب صوتی: از رسانه تا هنر منتشر شد
كتاب صوتی یك مدیوم هنری شنیداری است
جاویدانی: كتاب صوتی: از رسانه تا هنر تألیف و ترجمه محمد اخگری توسط انتشارات دانشگاه صدا و سیما منتشر گردید. اخگری می گوید كه كتاب صوتی یك مدیوم هنری شنیداری است و نمی توان آن یك رسانه صرف دانست.
به گزارش جاویدانی به نقل از مهر، دهه هاست که کتاب صوتی جایگاه خودرا بعنوان یک رسانه و یک هنر میان شهروندان کشورهای مختلف جهان، پیدا کرده است. شاید یکی از اولین کاربردهای این کتاب بالابردن سطح مطالعه نابینایان بود، اما امروزه سطح کاربرد آن عمومی تر شده است. کتاب صوتی قابلیت های بسیاری دارد که شاید هنوز در کشور ما شناخته شده نباشد و این مهم به نبود منابع تئوریک و آموزشی درباره آن بازمی گردد.
به تازگی کتاب «کتاب صوتی: از رسانه تا هنر» تألیف و ترجمه محمد اخگری، با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۲۲۶ صفحه و بهای ۳۵ هزار تومان توسط انتشارات دانشگاه صدا و سیما انتشار یافته است. در این کتاب بعد از پرداختن به تاریخچه پیدایش کتاب صوتی و نیز تعاریف و مفاهیم آن نظریات مربوط به کتاب صوتی مورد بحث قرار می گیرد و هر یک از آنها به تفصیل توضیح داده می شود. یکی از مهم ترین نظریاتی که در کتاب مطرح شده نظریه ادبیات صوتی است که لودویگ یگر آلمانی آنرا عرضه کرده است. اخگری مباحث گوناگون درباره کتاب صوتی را در این اثر نظری به خوبی توضیح داده و حتی در مطالعات حوزه ادبیات صوتی، مقوله فولکلور صوتی را نیز افزوده است. همین طور در آخر کتاب توضیحاتی درباره تلخیص متن ارائه شده، برای اینکه تلخیص یکی از روش های رایج در تنظیم متن برای کتاب صوتی است.
اخگری، عضو هیأت علمی دانشگاه صدا و سیماست و از مترجمان شناخته شده متون نظری و آموزشی رسانه از زبان آلمانی. او که دکترای عرفان اسلامی دارد، سال ها در رادیو آلمانی صدا و سیما به فعالیت اشتغال داشت و یک دوره نیز معاون برون مرزی سازمان صدا و سیما بود.
«کتاب شنیداری» نوشته آنگلیکا دیهم، «ژورنالیسم رادیویی» والتر فن لاروش و اکل بوخهلتس، «نویسندگی برای شنیدن: متونی برای تمرین، قواعد و روش ها» اشتفان واختل، «جست وجوی خدا در گوگل!؟ دین و چندرسانه ای» ردولف انگلبرت، هلگا کوهلر و… و کتاب تألیفی «رادیو در عصر دوم: چشم انداز تولید و پخش رادیو در عصر رسانه های نو» و… همچون آثار وی در حوزه رسانه است. «ادبیات فولکلور ایران» نوشته ییری سیپک، «حدیث نامکرر عشق، سفرنامه تازه مسلمانی اروپایی به مکه» هاجر اشپور و مقدمه آنه ماری شیمل و آثار تألیفی «از وایمار تا شیراز: نگاهی به تاثیرپذیری گوته از فرهنگ اسلامی و ایرانی همراه با برگردان نغمه محمد و گزیده ای از اشعار دیوان شرقی» و «از لاهور تا داکا: جستاری در نظم فارسی در شبه قاره هند» از دیگر کتاب های انتشار یافته اخگری است.
با اخگری گفت وگویی درباره کتاب های صوتی داشتیم. وی درباره تاریخ تحولات «کتاب صوتی» به مهر اظهار داشت: کتاب صوتی در آغاز فقط یک رسانه یا ابزاری بود که به صورت شنیداری محتوای کتاب را منتقل می کرد. در ابتدای امر هم نابینایان بیشترین مخاطبان کتاب صوتی را تشکیل می دادند، اما با گسترش فناوری های مختلف کتاب صوتی ابعاد گوناگونی پیدا کرد. با پیدایش کاست و بعدها واکمن بعنوان ابزاری که در حرکت امکان «شنیدن» را فراهم می کرد، تحولی در کتاب صوتی رخ داد و ناشران در زمینه تولید آن وارد شدند.
وی اضافه کرد: در عصر جدید هم باتوجه به تکنولوژی های جدید ارتباطی مثل تلفن همراه هوشمند و اپلیکشن ها و بطور کل بستر رسانه های نو موجب شد تا کتاب صوتی بیشتر گسترش پیدا کند. امروزه دیگر هرکسی می تواند در گوشی تلفن همراه کتاب را به آسانی دانلود کند و بشنود و علاوه بر اینکه به تعبیر برخی، وقت و زمان انسان و عمر انسان را دوبرابر می کند، چونکه در حین انجام دادن کاری، می توانیم کتاب هم بشنویم.
اخگری در ادامه با اشاره به این نکته که سبک زندگی انسان امروز تغییرات بسیاری نسبت به پیشینیان داشته است، اظهار داشت: انسان امروز بسیار پرمشغله است. ما ساعات بسیاری را در ترافیک یا مکان هایی هستیم که به هیچ عنوان نمی توان از آنها استفاده مطلوب برد، اما همین زمان ها بهترین فرصت ها برای شنیدن کتاب هستند. خیلی از پایگاه های اینترنتی در سطح جهان حالا فقط کتاب صوتی تولید می کنند.
کتاب صوتی یک مدیوم هنری شنیداری است
اخگری در بخش دیگری از این گفت و گو با اشاره به این نکته که پیشرفت های تکنولوژی موجب شد تا کتاب صوتی کم کم از حالت رسانه ی صرف بودن بیرون رود، افزود: این پیشرفت ها موجب شد تا ابعاد مختلف هنری وارد حوزه شنیدن شده و کتاب صوتی بعنوان یک هنر شنیداری آرام آرام رشد کند. لودویگ یگر آلمانی یکی از نظریه پردازان این عرصه است. او نظریه صوتی – ادبی شدن را که ما تحت عنوان ادبیات صوتی از آن یاد می نماییم مطرح کرده است. او معتقد می باشد که آنچه به حالت شنیداری درمی آید متفاوت از حالت متنی است و این به سبب عناصر صوتی است که وارد آن می شود.
کتاب صوتی در آغاز فقط یک رسانه یا ابزاری بود که به صورت شنیداری محتوای کتاب را منتقل می کرد. در ابتدای امر هم نابینایان بیشترین مخاطبان کتاب صوتی را تشکیل می دادند وی افزود: در فرمت شنیداری صدای گوینده، شخصیتی جداگانه دارد و بعد متن ها و واحدها زبرزنجیری در کلام و اگر موسیقی، افکت و سایر عناصر صوتی هم واردش شوند به همان اندازه، فرمت شنیداری را از متن اصلی خود جدا و آنرا بدل به رسانه جدید می کنند، اما این رسانه جدید می تواند قالب های هنری نیز به خود بگیرد. مثلاً می تواند شعر صوتی باشد مثلاً شاعری با صدای خود شعرهایش را بخواند. البته اگر گوینده ای هم آنرا بخواند تفاوتی ندارد. این رسانه جدید همین طور می تواند رمان صوتی باشد و حتی رمان های صوتی می توانند به صورت نمایش نیز تولید شوند. خاطره صوتی دیگر قالب این رسانه جدید است. در این حالت خاطرات ضبط شده و به صورت کتاب ارائه می شود. در فرمت رادیو هم می توان این کتاب صوتی را ارائه کرد.
اخگری در ادامه به ذکر برخی مثال های مهم در زمینه خاطرات صوتی پرداخت: کتاب صوتی «یادم می آید» از جرج کرک، هر جمله اش با «یادم می آید…» آغاز می شود. او خاطراتش را خود به صورت شفاهی خوانده به همراه یک گوینده و یا بازیگر. گونه دیگر آن تاریخ شفاهی است که در چارچوب کتاب صوتی تولید شود. در آلمان کتابی با عنوان «تاریخ صدساله آلمان» کار شد. این کتاب که ۱۵ ساعت است و صداهای آن پشت سر هم ترکیب شدند، اشخاصی خاطرات صدسال را می گویند. وقتی شما این صداها را گوش می کنید روایت شفاهی مردم را از وقایع تاریخی صدساله می شنوید. این اثر جوایز مختلفی را هم در اروپا برده است. بدین سبب کتاب صوتی دیگر آن فقط آن نیست که کتاب را کسی بخواند و بعد آنرا روی cd منتقل کنند، بلکه یک قالب جدید هنری است که حتی می تواند به صورت شفاهی هم کار شود. گونه های مختلف دارد.
وی اضافه کرد: کتاب صوتی حتی حوزه فولکلور را نیز دربر می گیرد. اگر اشعار و نغمه های متعلق به یکی از خرده فرهنگ های مختلف ایران را به صورت مکتوب ارائه نمایند حتما اینکار را با آوانگاری انجام می دهند، اما در این حالت هم شاید مخاطبان متعلق به دیگر خرده فرهنگ ها نتوانند آنرا به درستی بخوانند و متوجه اش شوند. انگار که ذات آن نغمه در شفاهی بودنش است. این مشکل با تهیه کتاب صوتی از فولکلور آن منطقه یا خرده فرهنگ حل می شود. کتاب صوتی در حوزه گردشگری هم وارد شده است. راهنماهای شنیداری سفر، کمک مهمی است برای کسانی که به دیدن مناطق و میراث مختلف می روند و در حین دیدن می توانند توصیف مشخصات آن میراث را هم بشنوند. در صورتیکه خواندن بروشور تمرکز را بر هم می زند.
نقش کتاب های صوتی در فرهنگ
اخگری در بخش دیگری از این گفت و گو با اشاره به دیگر وجوه استفاده از کتاب صوتی در حوزه های مختلف فرهنگ اشاره کرد: امروزه روزنامه ها هم صوتی و شنیداری شده اند. پادکست ها بسیار طرفدار دارند. در کشور خود ما هم عنصر تولید شنیداری بر بستر فضای نو رشد پیدا کرده است. کتاب های صوتی فارسی امروز وارد حوزه های مختلف شبکه های اجتماعی شده اند، حتی برخی پایگاه ها هم به وجود آمده اند که کارشان تنها تولید کتاب صوتی است. مثلاً سایت نوار که کتاب های صوتی بسیاری را ساخته است.
مترجم «نغمه محمد» گوته افزود: برخی اعتقاد دارند وقتی ادیسون گرامافون را ابداع و تولید کرد، قطعه شعری را خواند و ضبط کرد و این شد اولین کتاب صوتی. بعدها نیز رسانه رادیو رمان ها و اشعار بزرگان را در چارچوب صوتی ارائه داد. اما امروزه دیگر کتاب صوتی وارد حوزه های مختلف شده است. در کتاب «کتاب صوتی: از رسانه تا هنر» همه این حوزه ها به تفصیل مورد بحث قرار گرفته اند.
نقش کتاب های صوتی در آموزش دوران کرونایی
مترجم کتاب «نویسندگی برای شنیدن» در بخش دیگری از سخنان خود به کمک بسیار زیاد کتاب صوتی به مؤلفه آموزش اشاره نمود و اظهار داشت: امروزه دیگر حوزه آموزش وابستگی زیاد به کتاب صوتی دارد و به ویژه در دوران کرونا این کتاب صوتی است که مؤلفه آموزش را پیش می برد. مدتی پیش پایان نامه ای را که در اتریش کار شده بود می خواندم. نویسنده آن رساله در مدارس مطالعاتی کرده و به این نتیجه رسیده بود که کودکانی که کتاب های صوتی ادبی گوش می کردند، به نسبت آنهایی که این کتاب ها را گوش نمی کردند، پیشرفت بیشتری در ادبیات داشتند.
اگر اشعار متعلق به یکی از خرده فرهنگ های مختلف ایران را به صورت مکتوب ارائه نمایند حتما با آوانگاری است، اما در این حالت هم شاید مخاطبان نتوانند آنرا به درستی بخوانند. انگار که ذات آن نغمه در شفاهی بودنش است. این مشکل با تهیه کتاب صوتی از فولکلور آن منطقه حل می شود وی ادامه داد: در حوزه آموزش زبان که نقش کتاب صوتی کاملاً مشخص است چونکه درک شنیداری یکی از مهم ترین مهارت ها در حوزه آموزش زبان است. «شنیدن» به قول آرنهایم جهانبینی خاص خودرا دارد. شنیدن ابزارها و امکاناتی دارد که ما را در جایگاه خود به معرفت نوینی می رساند. اگر می خواهیم فرهنگ کتابخوانی را در کشور خود رشد دهیم یکی از ابزارهای آسان در دسترس و ارزان کتاب صوتی است.
اخگری در آخر اظهار داشت: باید کتاب صوتی در سبد مصرف شنیداری مردم بیاید. این نوع از کتاب فرصت خوبی را نیز برای ناشران فراهم می آورد. کتاب صوتی رقیب نسخه چاپی نیست. تولیدش شرایط خاصی دارد. شاید در روند تولید آنرا تلخیص کنند. در بعضی از کشورها کتاب صوتی سبب شده تا کتاب اصلی بیشتر فروش برود. تقریباً امروزه در دنیا هر کتابی که منتشر می شود، نسخه صوتی اش را نیز همان ناشر با همکاری ناشران کتاب صوتی، در دسترس مخاطبان قرار می دهد. به هر حال کتاب صوتی بعنوان یک رسانه هیبریدی از پیوند رسانه مکتوب و شنیداری حاصل شده و از قالب های هنری هم بهره می برد. این رسانه در همه جا قابل استفاده می باشد و بسیار ارزان و یکی از ابزارهای خوب برای توسعه کتابخوانی. امیدوارم بتوانیم با توسعه آن فرهنگ کتابخوانی را در کشور همه گیر نماییم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب